سيستمهاي پرورش
پرورش كبك در روش صنعتي به سه شكل پرورش بر روي بستر، قفسهاي دسته جمعي و قفسهاي انفرادي صورت ميگيرد. پرورش روي بستر يا زمين از هزينه اوليه كمي برخوردار بوده ولي بازده اقتصادي كمتري خواهد داشت. در اين روش سعي ميشود كه از پنبندي سالن جهت نگهداري جفتهاي 20 قطعهاي استفاده شود تا نزاع و جنگ ميان گله كمتر باشد و به همان نسبت ميزان نطفهدرآوري تخمهاي توليدي نيز افزايش مييابد. قابل توجه است كه در سيستم پرورش در صورت پنبندي نكردن سالن مقدار تخمهاي توليدي غيرقابل جوجهكشي افزايش يافته و ميزان جوجه كشي نيز از حد پايينتري برخوردار است.
در روش قفس اگرچه هزينه پرورش افزايش مييابد و سرمايه ثابت بيشتري براي توليد لازم است وليكن مزايايي دربر دارد. در سيستم نسبت نرها و مادهها ، توليد تخم نطفهدار ، ميزان خوراك مصرفي و كنترل بيماري راحتتر و بهتر صورت ميگيرد. علاوه بر اين تراكم در واحد سطح نيز افزايش يافته و تعداد بيشتري را ميتوان پرورش و توليد نمود.
فضاي مورد نياز براي پرورش
الف- 1 تا 4 هفتگي 100 قطعه در هر متر مربع
ب- 5 تا 9 هفتگي 50 قطعه در هر متر مربع
ج- 10 تا 17 هفتگي 25 قطعه در هر متر مربع
فضاي مورد نياز براي گله مولد
1- در سيستم پنبندي 15 قطعه در هر متر مربع (نر و ماده) بدون احتساب راهرو وسط و فضاي تخمگذاري
2- هنگام محاسبه فضا به ازاء هر 3 متر مربع پنبندي، ضروريست 24/0 متر مربع فضاي تخمگذاري در نظر گرفته شود.
3- فضاي مورد نياز با احتساب راهرو وسط و مكان تخمگذاري 11 قطعه كبك مولد براي هر متر مربع خواهد بود.
جايگاه پرورش كبك
محلي را كه كبك ها در آن پرورش مي يابند اصطلاحاً جايگاه مي گويند. جايگاه پرورش كبك مي بايستي از نوع پرورش تبعيت كند بدين معني كه جايگاه پرورش كبك گوشتي باجايگاه پرورش كبك تخم گذار و سالن هايي كه به صورت قفسي تجهيز شده اند تفاوت محسوسي دارد كه در جاي خود تشريح خواهند شد ولي قبل از هر چيز اشاره و تاكيد بر چند نكته ضروري است. اول اينكه كبك ها پرندگاني عادت پذير هستند و خود را با شرايط مختلف وفق مي دهند ولي با اين حال مي بايستي حداقل امكانات را براي آنها فراهم نمود. دوم اينكه قبل از ساخت جايگاه براي كبك مي بايست ضوابط نظام دامپروري كشور كه حدود ، فواصل و شرايط سالن هاي پرورش ماكيان را مشخص مي كند در نظر گرفت. بدين معني كه مي بايستي از سازمان جهاد كشاورزي استان مربوطه پروانه تاسيس اخذ نمود. بنابراين قبل از تهيه زمين براي ايجاد مزرعه پرورش كبك، بهتر است به واحد صدور پروانه معاونت امور دام سازمان جهاد كشاورزي استان مراجعه نموده و با كارشناسان آن واحد مذاكره و محل و موقعيت زمين را به اطلاع آنها برسانيد تا با در نظر گرفتن ضوابط نظام دامپروري كشور، اقدامات لازم انجام شود.ضمن آنكه بعد از دريافت موافقت اصولي؛ ادارات دامپزشكي، محيط زيست، ميراث فرهنگي، امور اراضي و ... مي بايستي درخصوص بلامانع بودن ايجاد واحد پرورشي كبك اعلام نظر نمايند. در هر صورت براي ايجاد يك مزرعه پرورش كبك توجه به موارد زير ضروري است:
1- زمين محل احداث جايگاه پرورش كبك مي بايستي حداقل 1000 متر با مزارع پرورش ماكيان در اطراف، فاصله داشته و از مناطق مسكوني دور بوده و جاده هاي ارتباطي كوتاه و مناسبي داشته باشد.
2- بهتر است زمين مزبور در جهت دريافت باد از سمت مزارع ديگر پرورش طيور و كارخانه هاي آلاينده نباشد.
3- بهتر است زمين محل احداث جايگاه در مناطق پست و در معرض سيل و طوفان و بادهاي تند نباشد.
4- آب مورد استفاده مي بايستي از نقطه نظر شوري و املاح مورد توجه قرار گرفته و هم چنين موانع غير بهداشتي نيز نداشته باشد.
5- كف سالن هاي محل پرورش كبك مي بايستي حداقل 40 تا 50 سانتيمتر بلندتر از سطح زمين اطراف بوده و شيب مناسب(حداقل 3 درصد) داشته باشد تا در صورت شستشو، آب هاي آلوده امكان خروج از سالن را داشته باشند.
6-ديوارها و كف سالن به صورت اصولي عايق كاري شوند تا امكان تبادلات گرما و سرماي ناخواسته در فصول مختلف سال از بين برود.
7- سالن ها شرقي غربي ساخته شوند بدين معني كه يك طول سالن به سمت جنوب و طول ديگر به سمت شمال باشد تا امكان دريافت نور خورشيد با هدف از بين بردن ميكروب هاي احتمالي را داشته باشد.
يك روش قديمي با هدف پرورش كبك مولد، نگه داري اين پرنده در سالن هايي است كه متصل به اتاق پرواز با كف توري(سيمي) هستند. در اين روش، كبك ها به بيماريهاي سر سياه، كوكسيديوز، كرم هاي چينه دان و روده آلوده نمي شوند. اتاق هاي پرواز مي تواند از بعد از جوجه كشي مورد استفاده قرار گيرند. در واقع جوجه ها از دو هفتگي در اتاق هاي پرواز قرارمي گيرند. اندازه اتاق هاي پرواز را مي توان تغيير داد اما بايد به اندازه كافي بزرگ باشد و امكان پرواز در آن وجود داشته باشد. اندازه اتاق پرواز مي تواند به عرض حدود 3.5 و طول 28 متر باشد. چشمه هاي توري كف معمولاً حدود 2.5 سانتيمتر است. هر كبك 50 سانتيمتر مربع فضا در اتاق پرواز نياز دارد. پرورش كبك در قفس هاي ثابت نيز محقق مي شود. بدين منظور قفس هايي با اندازه هر قفس 1.5 در 0.7 متر و با ارتفاع حدود 0.4 متر پيشنهاد شده است. تقريباً 25 پرنده در هر واحد تا سن 14 هفتگي نگه داري مي شوند. شيب كف هر واحد 10 درصد در نظر گرفته مي شود. يك منبع آب اتوماتيك در بيرون قفس نصب مي شود و آب تازه و خنك براي پرندگان مهيا مي گردد. سيني هاي فلزي زير توري كف قفس را مي توان به راحتي تميز كرد.