آشنايي با گله مولد يا تخم گذار كبك

كبك در شرايط طبيعي از اواسط ارديبهشت تا اواخر تير تخم گذاري ميكند. نظر به اين كه با توجه به توجيه اقتصادي، پرورش كبك به صورت صنعتي مد نظر است. لذا بايستي سيستم نور مصنوعي ، خوراك فرمول شده و بستر را با مديريت صحيح به منظور شروع تخم گذاري و تداوم توليد تخم، كنترل نمود. بنابر اين داشتن ۱۵-۱۰ لوكس نور در طول دوره تخم گذاري از ملزومات شرايط نوري محسوب ميشود.

 پرورش كبك با خريد گله مولد ۵ ماهه شروع ميشود پس از خريد گله مولد و نگه داشتن گله در يك سيكل ۵۰ روزه نوري (توي لك بردن ) فعاليت كبك براي تخم گذاري اغاز مي گردد. كه اين سن بهترين زمان براي تخم گذاري ميباشد در ضمن كبك در هفت ماهگي به بلوغ جنسي و در چهار ماهگي به بلوغ جسمي (وزن ايده آل) ميرسد . لازم به ذكر است به منظور شروع كار و كسب موفقيت بيشتر تعيين نژاد گله يكي از اساسي ترين گزينه ها ميباشد كه شرايط يك گله مطلوب در زير ذكر ميگردد.

۱-گله بايد از لحاظ همخوني در حد f1 باشد به معناي ساده تر گله تهيه شده از يك لاين مادر اوليه بوده تا مراحل تكثير، توليد و پرورش در حد  استاندارد باشد و بازدهي مطلوب داشته باشد كه اين شاخص يكي از مهمترين گزينه هاي موفقيت ميباشد.

۲-تعداد تخم گذاري در هر دوره پرورش ( دوره ۴ ماه )
۳-مقاوم بودن گله مذكور در برابر بيماري ها ( شرايط اب و هوايي گرم و سرد )
۴-نداشتن هيچ گونه نقص عضو پرنده ( حتي عيوب كوچك )
۵-داشتن چنگال هايي بلند كه در جفت گيري موثر بوده و باعث بالا بردن درصد نطفه داري تخم ها ميگردد.

كبك هاي مولد (تخم گذار)

اولين مرحله از سيكل پرورش كبك، تهيه گله مولد تخم گذار مي باشد. در اين مرحله كبك هاي مولد در بستر استقرار يافته و پس از تطبيق خود با شرايط محيطي (۵-۴ روز)، روانه سيكل نوردهي مي شوند و پس از آن دوره تخم گذاري آغاز مي گردد. لذا اين مرحله از اهميتي خاص برخوردار بوده و نقش كليدي را در حصول نتايج مطلوب از ساير مراحل پرورش بعهده دارد.
به منظور شروع دوره پرورش، ابتدا بايد گله مولد را تهيه نمود كه به منظور صرفه اقتصادي، گله هاي ۶۵۰ قطعه اي به بالا مورد توجه مي باشد. پس از خريداري كبك ها بايد آنها را به بستر پرورش برده و به آرامي رها نمود. در بستر پرورش ملزوماتي اعم از شرايط تهويه مطلوب، نور مناسب و ظروف آب و دان كافي و در دسترس مد نظر مي باشد. چنانچه كبك هاي مولد تهيه شده ۵ ماهه باشند، براي نوردهي مستعد بوده و مي توان با مديريتي صحيح دوره آن را آغاز نمود. اما به منظور تطبيق شرايط فيزيولوژيك و رواني كبك با محيط اطراف، بايد چند روزي (۵-۴ روز) را تعلل نمود. دوره نوردهي به مدت ۵۲-۵۱ روز بوده و در اين زمان شدت نور طي ساعت هاي منظم تغيير مي يابد. در ميان بايد توجه نمود كه حتي المقدور از قطعي برق، تنش صوتي و بويژه اختلال نور خودداري گردد. زيرا كبك ها بسيار تحريك پذير بوده و نسبت به كوچكترين محرك ناآشنا واكنش نشان مي دهند. در مدت زمان نوردهي از پروتئين خوراك كبك تا حدي كاسته شده و مكمل هاي ويتاميني، اندكي افزايش مي يابد. زيرا پروتئين بالا موجب افزايش وزن كبك هاي تخم گذار شده و نهايتا در دوره تخم گذاري مشكلاتي را اعم از كاهش تخم يا درشتي بيش از اندازه آن را به بار مي آورد. پس از اتمام دوره نوردهي، ساعت هاي روشنايي طي برنامه اي مشخص تا ۱۷-۱۶ ساعت افزايش يافته و كبك ظرف مدت ۱۸-۱۵ روز پس از دوره نوردهي شروع به تخم گذاري مي نمايد. در اين زمان آشيانه هاي تخم گذاري بايد تهيه و در بستر تعبيه گردند. هنگام شروع دوره نوردهي كبك هاي نر بايد به مدت ۱۵ روز زودتر از ماده ها در خاموشي قرار گرفته باشند اما به علت دشواري اين عمل، بجاي آن در ۱۰-۸ روز اول تخم گذاري بايد تخم ها را حذف نمود زيرا از درصد نطفه داري اندكي برخوردارند. دوره هاي تخم گذاري كبك هاي مولد در هر سال ۲ مرتبه و هر دوره شامل ۴ ماه مي باشد. بديهي است كه تعداد تخم هاي روزانه بسته به تعداد گله مولد در هر دوره رو به فزوني مي باشد. به طوري كه طي دوره هاي ششم و هفتم ( كبك هاي ۳ تا ۴ ساله) درصد تخم گذاري ۶۸-۶۰ را مي توان در نظر داشت. شايان ذكر است كه كيفيت تخم نيز طي ۹ دوره تخم گذاري متغير است. به طوري كه در دوره اول ( كبك هاي ۱ ساله) بعلت بي نطفه بودن بعضي از تخم ها ميتوان سطح كيفي ۹۵% واما در دوره هاي بعدي ۱۰۰% را ثبت نمود. زيرا كبك هاي مولد با تجربه يك دوره تخم گذاري و نوسانات ناشي از آن، از آمادگي جسماني بيشتري براي دوره هاي بعدي تخم گذاري برخوردار هستند. در پايان متذكر ميگردد كه با توجه درصد بالاي تخم گذاري و همچنين سطح كيفي آن در دوره هاي مياني، بايد شيوه مديريت صحيح و موثر را معطوف به اين مقطع زماني نمود.

كيفيت و راندمان مولدين

ميانگين وزن كبك هاي مولد ۴۵۰ گرم مي باشد. اما بايد توجه داشت كه به ازاي افزوده شدن هر ۴۵ گرم به وزن بدن، ۰٫۵ گرم به حجم تخم افزوده مي گردد. از سوي ديگر پيش مولدين ضعيف و كم وزن اغلب داراي استخوان بندي و اسكلت لازمه جهت تشكيل پوسته كامل تخم بعد از ۳۰ هفتگي نخواهند بود. بدين معني كه پيش مولدين ضعيف به صورت مولدين (تخم گذار) ضعيف نيز باقي مي مانند. وزن بدن كبك هاي پيش مولد تحت تاثير عواملي همچون تغذيه، بيماري، نوردهي، فضاي پرورش و نوك چيني قرار دارد. اما در اين ميان تغذيه فاكتوري مهم و ويژه تلقي مي گردد. در صورتي كه كبك هاي پيش مولد با توجه به سن، داراي وزن مطلوب نباشند، بايد جيره غذايي مورد استفاده را با درصد كمي پروتئين بيشتر تا زمان وزن گيري ادامه داده و به تاخير انداخت .
وزن هر كبك طي هفته هاي ۱۴ تا ۱۶ به حداكثر ميزان خود خواهد رسيد. به طوري كه در اين زمان ساختار اسكلتي پرنده به سايز بالغ خود رسيده و مجراي رحم تكامل يافته و آماده اولين دوره تخم گذاري مي باشد. شايان ذكر است كه طي فاصله زماني مذكور حوادث استرس زا اثراتي سوء و مخرب را در وزن گيري گله بجاي مي گذارد. لذا بايد حتي المقدور بايد عوامل تنش زا همانند رفت و آمد هاي بي جهت، اختلال نور (قطعي برق)، انتقال گله به بستري ديگر و نوك چيني را كاهش داد. در مبحث نوك چيني، بهترين زمان جهت اقدام، پيش از ۶ هفتگي مي باشد زيرا گله سريعتر قواي خود را بازيافته و متحمل ضعف رشد كمتري خواهد بود. جهت انتقال گله به بستر تخم گذاري بايد توجه داشت كه سنين ۱۸ تا ۲۰ هفتگي زمان مناسبي نبوده و مي تواند عملي سوء تلقي گردد. زيرا در اين هنگام شلوغي بيش از حدي به دليل جثه بالغ مولدين ايجاد شده و در نهايت به دنبال استرس زياد، ميزان مصرف آب و خوراك براي تعدادي از كبك ها محدود شده و كاهش مي يابد. لذا بايد پيش مولدين را در سنين ۱۵ تا ۱۷ هفتگي انتقال داد. از ديگر راه هاي افزايش وزن مولدين در آغاز دوره تخم گذاري به تاخير انداختن زمان بلوغ جنسي مي باشد. گرچه بلوغ جنسي زودرس در صورت حصول وزن مطلوب، رضايت بخش و ارزنده مي باشد، اما در صورت عدم وزن گيري استاندارد تا ۱۸ هفتگي، زمان نوردهي گله را بايد به تاخير انداخت. همچنين تغذيه بيشتر كبكها در پيش از دوره تخم گذاري مي تواند موجب افزايش حجم تخم ها گردد. افزايش ميزان تغذيه مي تواند با دفعات مكررغذادهي و كاهش دماي بستر حاصل آيد. در پايان متذكر مي گردد كه هر چند افزايش وزن مولدين و حجم تخم بزرگتر شاخصي مهم و مزيتي قابل توجه تلقي مي گردد اما هر كدام از اين موارد داراي حد استاندارد بوده و در صورت تجاوز، مشكلاتي اعم از تخم هاي بيش از اندازه درشت، كاهش آمار تخم، پارگي مجراي رحم تخمگذاري، تشديد كنيباليسم و در پاره اي از مواقع مرگ كبك مولد را به بار مي آورد.